Zakres kompetencji
Minister Klimatu i Środowiska, będąc członkiem Rady Ministrów, uczestniczy w prowadzeniu polityki wewnętrznej i zagranicznej RP niezastrzeżonej dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego, w szczególności przez:
- zapewnienie wykonywania ustaw,
- wydawanie rozporządzeń i zarządzeń,
- koordynowanie i kontrolę prac organów administracji rządowej,
- inicjowanie i opracowywanie, w zakresie działu którym kieruje, polityki Rządu oraz przedkładanie w tym zakresie inicjatyw i odpowiednich projektów aktów normatywnych na posiedzenia Rady Ministrów,
- realizację polityki ustalonej przez Radę Ministrów.
Zakres działania
Szczegółowy zakres działania Ministra Klimatu i Środowiska, zgodnie z art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2022 r. poz. 1188), wynika z rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2023 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Klimatu i Środowiska (Dz. U. poz. 2726) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 listopada 2020 r. w sprawie przekształcenia Ministerstwa Klimatu i Środowiska (Dz. U. poz. 2005). Zgodnie z regulacją omawianych rozporządzeń, Minister Klimatu i Środowiska kieruje działami administracji rządowej – energia, klimat i środowisko.
Dział energia [art. 7a ust. 1 ustawy o działach administracji rządowej], obejmuje sprawy energii, surowców energetycznych i paliw. Do ministra właściwego do spraw energii należą w szczególności sprawy:
- polityki energetycznej państwa oraz udziału w kształtowaniu polityki energetycznej Unii Europejskiej;
- rynków energii, surowców energetycznych i paliw, rozwoju i wykorzystania energii jądrowej na potrzeby społeczno-gospodarcze;
- bezpieczeństwa energetycznego kraju, w tym bezpieczeństwa dostaw energii, surowców energetycznych i paliw;
- infrastruktury energetycznej, w tym funkcjonowania systemów energetycznych, z uwzględnieniem zasad racjonalnej gospodarki i potrzeb bezpieczeństwa energetycznego kraju;
- inicjowania, koordynowania i nadzorowania współpracy międzynarodowej w dziedzinie energii, surowców energetycznych i paliw oraz udział w pracach organów Unii Europejskiej.
Dział klimat [art. 13a ust. 1 ustawy o działach administracji rządowej], obejmuje sprawy klimatu i zrównoważonego rozwoju, w szczególności w zakresie:
- udziałów w kształtowaniu polityki klimatycznej, w tym w ramach Unii Europejskiej, w szczególności w negocjacjach dotyczących polityki międzynarodowej w zakresie klimatu i zrównoważonego rozwoju;
- wdrażania polityki klimatycznej Unii Europejskiej, w tym w zakresie zarządzania środkami na cele transformacji ekologicznej i klimatycznej, w szczególności zarządzania aukcjami uprawnień do emisji gazów cieplarnianych oraz zagospodarowania uzyskanych w ich wyniku środków, z uwzględnieniem bezpieczeństwa energetycznego kraju, w tym bezpieczeństwa dostaw energii, surowców energetycznych i paliw;
- ochrony i kształtowania środowiska oraz racjonalnego wykorzystywania jego zasobów, z zastrzeżeniem zadań ministra właściwego ds. środowiska;
- ekologicznych warunków życia wynikających z ochrony powietrza, ochrony powierzchni ziemi, ochrony przed hałasem i ochrony przed polami elektromagnetycznymi;
- kontroli przestrzegania wymagań ochrony środowiska i badania stanu środowiska;
- systemu zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji oraz handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych;
- gospodarki odpadami, w tym jako element gospodarki o obiegu zamkniętym;
- wspierania, w tym promocji, ekologicznych innowacji i technologii, z uwzględnieniem celów transformacji klimatycznej i energetycznej;
- zarządzania i koordynacji programami w zakresie upowszechniania, rozwoju i promocji wykorzystywania technologii niskoemisyjnych i zeroemisyjnych, w tym w szczególności w zakresie odnawialnych źródeł energii oraz transportu;
- społeczno-ekonomicznych aspektów transformacji ekologicznej i klimatycznej;
- efektywności energetycznej;
- rozwoju i wykorzystania odnawialnych źródeł energii;
- edukacji ekologicznej i promocji ekologicznych warunków życia – w zakresie zadań należących do działu.
Minister Klimatu i Środowiska sprawuje nadzór nad Prezesem Państwowej Agencji Atomistyki i Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska Instytutem Ochrony Środowiska – Państwowym Instytutem Badawczym, Instytutem Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, a także nad działalnością Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (jako minister właściwy do spraw klimatu – art. 13a ust. 2).
Dział środowisko [art. 28 ust. 1 ustawy o działach administracji rządowej], obejmuje sprawy ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego oraz racjonalnego wykorzystywania jego zasobów, w szczególności w zakresie:
- ochrony przyrody, w tym w parkach narodowych i krajobrazowych, rezerwatach przyrody, oraz bioróżnorodności, ochrony gatunków roślin i zwierząt, prawem chronionych lasów, zwierzyny i innych tworów przyrody;
- geologii;
- gospodarki zasobami naturalnymi;
- leśnictwa;
- ochrony lasów i gruntów leśnych;
- łowiectwa;
- edukacji ekologicznej i promocji ekologicznych warunków życia - w zakresie zadań należących do działu;
- mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych oraz organizmów genetycznie zmodyfikowanych, w tym nadzoru nad uprawami GMO w rozumieniu przepisów o mikroorganizmach genetycznie zmodyfikowanych oraz organizmach genetycznie zmodyfikowanych, z wyjątkiem spraw związanych z wydawaniem zezwoleń na wprowadzenie do obrotu żywności i środków farmaceutycznych, spraw organizmów genetycznie zmodyfikowanych przeznaczonych do użytku paszowego i pasz genetycznie zmodyfikowanych w zakresie niektórych zadań lub czynności określonych właściwymi przepisami oraz kontroli upraw w zakresie organizmów genetycznie zmodyfikowanych.
Ministrowi Klimatu i Środowiska podlega Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska (jako ministrowi właściwemu do spraw klimatu – art. 28 ust. 2).
Minister Klimatu i Środowiska sprawuje nadzór nad działalnością Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”, Instytutem Badawczym Leśnictwa i Państwowym Instytutem Geologicznym - Państwowym Instytutem Badawczym oraz działalnością Biura Nasiennictwa Leśnego w Warszawie (jako minister właściwy do spraw środowiska - art. 28 ust. 3).
W ramach wykonywanego zakresu działania Minister Klimatu i Środowiska:
- ustala, w drodze obwieszczenia, wykaz podległych mu jednostek organizacyjnych lub przez niego nadzorowanych,
- kieruje, nadzoruje i kontroluje działalność podporządkowanych mu organów, urzędów i jednostek, w szczególności w tym zakresie:
- tworzy i likwiduje jednostki organizacyjne,
- powołuje i odwołuje kierowników jednostek organizacyjnych,
- kontroluje:
- podległe mu lub przez niego nadzorowane organy lub jednostki organizacyjne,
- jednostki podległe organom, o których mowa w pkt 1 lub przez nie nadzorowane,
- podmioty, które otrzymały środki budżetowe z części budżetu państwa, której jest dysponentem.
Ustawa o Radzie Ministrów (art. 33 ust. 1d, art. 34 ust. 1), ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (art. 6 ust. 3).
Minister Klimatu i Środowiska będąc dysponentem części 41, 47 i 51 budżetu państwa sprawuje nadzór i kontrolę:
- nad całością gospodarki finansowej podległych mu jednostek organizacyjnych oraz przestrzegania przez te jednostki realizacji procedury kontroli oraz zasady wstępnej oceny celowości poniesionych wydatków,
- wykorzystania dotacji udzielonych z budżetu państwa,
- realizacji zadań finansowanych z budżetu państwa.
Zasady funkcjonowania i tryb działania
Szczegółowy zakres funkcjonowania i tryb działania Ministra Klimatu i Środowiska określają przepisy:
- ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2022 r. poz. 1188, z późn. zm.),
- uchwały Nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. z 2022 r. poz. 348).
Minister Klimatu i Środowiska jest również zobowiązany do przestrzegania zasad i trybu określonego w:
- ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1270, z późn. zm.),
- ustawie z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1129, z późn. zm.).
Swoje zadania Minister Klimatu i Środowiska wykonuje przy pomocy Sekretarzy i Podsekretarzy Stanu [art. 37 ust. 1 i 2 ustawy o Radzie Ministrów] oraz organów, urzędów i jednostek organizacyjnych, które mu podlegają lub są przez niego nadzorowane [art. 34 ust. 1 ustawy o działach administracji rządowej].
Szczegółowy zakres czynności Sekretarzy i Podsekretarzy Stanu określa zarządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 12 marca 2024 r. w sprawie podziału kompetencji w Kierownictwie Ministerstwa Klimatu i Środowiska (Dz. Urz. Min. Klim. i Środ. poz. 15).
Obsługę Ministra zapewnia Ministerstwo Klimatu i Środowiska działające na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 października 2020 r. w sprawie utworzenia Ministerstwa Klimatu i Środowiska (Dz. U. poz. 1734) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 listopada 2020 r. w sprawie przekształcenia Ministerstwa Klimatu i Środowiska (Dz. U. poz. 2005).