Programy Ochrony Powietrza (POP)

Programy Ochrony Powietrza (zwane dalej „POP”)
Zgodnie z art. 89 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (POŚ), Główny Inspektor Ochrony Środowiska (GIOŚ), w terminie do dnia 30 kwietnia każdego roku, dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w danej strefie za rok poprzedni oraz odrębnie dla każdej substancji dokonuje klasyfikacji stref, w których poziom odpowiednio:

1. przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji;
2. mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji;
3. nie przekracza poziomu dopuszczalnego;
4. przekracza poziom docelowy;
5. nie przekracza poziomu docelowego;
6. przekracza poziom celu długoterminowego;
7. nie przekracza poziomu celu długoterminowego.

Zgodnie z przeprowadzaną corocznie przez GIOŚ oceną jakości powietrza w strefach, dokonywana jest klasyfikacja stref:

• w których poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny lub poziom docelowy (klasa C),
• w których poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego lub poziomu docelowego (klasa A).

Celem oceny stanu jakości powietrza jest wyodrębnienie stref, które wymagają podjęcia stosowanych działań naprawczych, zmierzających do poprawy jakości powietrza (strefy klasy C).
Wyniki oceny oraz klasyfikację stref GIOŚ przekazuje zarządowi województwa.
Następnie, zgodnie z art. 91 ustawy POŚ, zarządy województw mają obowiązek przygotować projekty POP.
POP powinny spełniać wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2019 r. w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych (Dz.U. 2019 poz. 1159).
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta i starosta są obowiązani do wydania opinii w terminie miesiąca od dnia otrzymania projektu POP. Nie wydanie opinii w terminie miesiąca, oznacza akceptację projektu uchwały POP. Z kolei sejmik województwa w terminie 15 miesięcy od daty otrzymania wyników oceny poziomu substancji w powietrzu i klasyfikacji stref określa w drodze uchwały POP.
Jednocześnie zgodnie z art. 91 ust 2b ustawy Poś, wprowadzonym ustawą z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. poz. 1211), zarząd województwa, w terminie 12 miesięcy od dnia otrzymania wyników oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref, o których mowa w art. 89 ust. 1, przedstawia do zaopiniowania ministrowi właściwemu do spraw klimatu projekt uchwały w sprawie POP.
Zgodnie z art. 91 ust. 2c tej ustawy, minister właściwy do spraw klimatu opiniuje projekty uchwał w sprawie POP, pod względem zgodności z wymaganiami, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 91 ust. 10, w terminie miesiąca od dnia jego otrzymania.
W ramach prac ustawowych opinia Ministerstwa Klimatu i Środowiska wraz z uwagami do przedmiotowych projektów uchwał została przekazana w wymaganym terminie do zarządów województw.
Zgodnie z art. 91 ust. 3 i 5 ustawy POŚ, w wyniku podjętych przez samorząd województwa działań w 2020 r., w Polsce realizowanych jest 31 uchwał sejmików województw w sprawie POP, których termin realizacji wyznaczony został do końca 2026 r.
Horyzont czasowy działań naprawczych określonych w POP wyznaczany jest do 6 lat od wejścia w życie uchwały w sprawie POP.
POP, zgodnie z art. 91 ust. 7a ustawy POŚ, zawierają w szczególności:

1. informację na temat przekroczeń poziomów dopuszczalnych lub docelowych lub pułapu stężenia ekspozycji wraz z podaniem zakresu przekroczeń;
2. podział źródeł zanieczyszczeń;
3. scenariusze wielkości emisji w roku zakończenia realizacji programu;
4. harmonogram realizacji działań naprawczych określający działania:
   a) krótkoterminowe - na okres nie dłuższy niż 2 lata,
   b) średnioterminowe - na okres nie dłuższy niż 4 lata,
   c) długoterminowe - na okres nie dłuższy niż 6 lat;
5. szacunkowe koszty realizacji działań naprawczych;
6. wskaźniki specyficzne dla planowanych działań naprawczych;
7. planowany do osiągnięcia efekt ekologiczny działań naprawczych polegający na redukcji wielkości emisji oraz planowane wielkości zmiany stężeń substancji w powietrzu objętych programem, w poszczególnych latach objętych programem oraz w roku zakończenia realizacji programu;
8. podmioty i organy odpowiedzialne za realizację działań naprawczych;
9. obowiązki i ograniczenia wynikające z programu;
10. uzasadnienie zakresu określonych i ocenionych przez zarząd województwa zagadnień programu.

POP stanowią podstawowy dokument określający politykę poprawy jakości powietrza na obszarze danego województwa.
Celem tworzenia programów ochrony powietrza jest poprawa jakości powietrza i dotrzymanie norm jakości powietrza określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1031) na obszarach, gdzie występują przekroczenia. POP powinny zawierać analizę przyczyn występowania wysokich stężeń substancji oraz wskazywać działania naprawcze mające na celu jak najszybszą ich redukcję do poziomów nieprzekraczających norm.
W oparciu o te programy gminy już teraz zobowiązane są do wymiany na swoich obszarach określonej liczby źródeł ciepła na paliwa stałe, które nie spełniają określonych norm emisyjnych, w określonych terminach. Dodatkowo wybrane województwa, w ramach POP, jako działanie określiły przeprowadzenie inwentaryzacji źródeł emisji.
Realizowane POP określają trzy główne grupy działań naprawczych ukierunkowanych na poprawę jakości powietrza w strefach, na obszarze których stwierdzone zostały przekroczenia poziomów dopuszczalnych/docelowych wybranych substancji do powietrza.
Integralną częścią POP mogą być plany działań krótkoterminowych, wdrażane w sytuacjach wystąpienia ryzyka lub przekroczenia poziomów dopuszczalnych/docelowych, informowania społeczeństwa lub alarmowych w strefach.

Załączniki przedstawiające (w podziale na województwa i strefy) wykazy POP, przyjęte w drodze uchwał sejmików województw.